BÊN LỀ ĐỔ NÁT
Nhìn
lại lịch sử nhân loại.
Cuối thế kỷ 18 đầu thế kỷ 19, sự thành
công của cách mạng Pháp khiến hàng loạt các quốc gia chuyên chế phong kiến
Châu Âu sụp đổ nhanh chóng. Chỉ trong một ngày [14/10/1806 ] quân đội Napoléon
đã đánh bại quân đội Phổ. Dưới sức ép hoặc
cải cách hoặc tiêu vong ép buộc Phổ phải chấp nhận cải tổ. Đặc trưng của cuộc đại
cải tổ này là vấn đề về cải cách giáo dục hầu mong muốn vực dậy một đất nước đã
kiệt quệ dưới chế độ vương quyền Phổ và gánh nặng chiến tranh để lại.
Wilhelm von Humboldt là người được giao trọng
trách. Ông tin tưởng, không có gì trên trái đất quan trọng bằng sự phát triển
con người trong tính đa dạng phong phú của tính cách cá nhân. Đặt nền tảng trên
tinh thần khai sáng và nhân văn, Humboldt đưa nền giáo dục Phổ vượt qua rào cản
của các định kiến đương thời và về sau trở thành niềm tự hào của Đức trong lịch
sử Âu Châu.
Một trường hợp khác về sự đổi mới phá cũ đó là
sự bừng tỉnh của Nhật Bản. Ý thức về tầm quan trọng của con người, trong phong
trào Minh Trị Duy Tân, giáo dục được thúc đẩy như đòn bẩy trọng yếu cho công cuộc
cải tổ. Kết quả sau Duy Tân, Nhật bản từ một nước yếu kém và lạc hậu trở thành
một nước có sức mạnh toàn diện khiến các nước phương tây phải bất ngờ, thán phục.
